Tom Lanoye: Overkant, Moderne verzen uit de Groote Oorlog
Overkant, Moderne verzen uit de Groote Oorlog
Enkele jaren geleden vertaalde en bewerkte Tom Lanoye in Niemands Land, Gedichten uit de Groote Oorlog de meest bekende en aangrijpende gedichten uit de eerste wereldoorlog met o.m. klassiekers van Wilfred Owen, Sigfried Sassoon en John McCrae (In Flanders Fields). Deze nieuwe gedichtenbundel, Overkant, vormt hiervan in heel wat opzichten het volmaakte spiegelbeeld. De prachtige vormgeving werd behouden, waardoor de indruk van een tweeluik ontstaat, en de in het eerste deel uitsluitend Engelstalige dichters, de War Poets, werden opengetrokken tot een internationaal gezelschap uit Frankrijk, Italië, Duitsland, Rusland en Polen.
Ook de vaak gedurfde maar wel heel kenmerkende woordkeuze van Tom Lanoye bij het vertalen en bewerken van deze gedichten bleef behouden. Moeilijk vertaalbare verzen waarvan de originele tekst overigens telkens mee afgedrukt staat, krijgen als de voltreffer van een stuk veldgeschut net die éne rake Vlaamse uitdrukking mee. Ook plaatsnamen en eigennamen worden aangepast zodat ze vertrouwd en nabij klinken. Lanoye slaagt er zo in om de afstand tussen de ervaringen van de eerste moderne oorlogsdichters en ons eigen levensgevoel te verkleinen. (zoals in Bedevaart p. 80: in hinderlaag / in dit ingewand / van puin / heb ik uur na uur / dat karkas van mij / voortgesleept / … / och lanoye toch man / van lasten en van pijn / één illusie volstaat om / u courage te schenken)
Bovendien is er in Overkant nauwelijks nog plaats voor dichters die met woorden het chaotische slagveld trachten te ordenen. Welomschreven gevoelens en samenhangende gedachten over de wereldbrand van 14-18 worden achtergelaten en het grote lijden, de waanzin, lelijkheid en zinloosheid van de oorlog vormen niet meer de voornaamste thema’s. De mens is vervreemd van zijn oorlog. Er zijn geen soldaten meer, maar verlegen mensen die proberen te acteren als soldaten op het internationale strijdtoneel, terwijl ze uiterst efficiënte apparaten van vernietiging bedienen.
In Overkant zijn de dichters dan ook stuk voor stuk naar zichzelf op zoek, in een extreme fysieke nachtmerrie waarin alle houvast verloren is gegaan. Het Ik wordt een openblijvende vraag waar zelfs de grootste woorden geen vat op lijken te hebben.
Ook de schitterende illustraties in deze bundel plooien zich naar deze thematiek. De ingetogen foto’s van oorlogsmonumenten uit Niemands Land, hebben in Overkant plaatsgemaakt voor inktzwarte illustraties en foto’s van groteske of soms zelfs ronduit lachwekkende oorlogsmachinerie, vrijwel steeds geflankeerd door kleine poserende soldaatjes, die stoer in de lens staren, of interesse veinzen.
Ons tijdsgewricht scharniert op de schok van de Eerste Wereldoorlog. De moderniteit breekt aan, ook in de wereldliteratuur en Overkant toont als geen ander deze omslag met een bataljon vreemde vermodderde woorden. Tom Lanoye distilleerde zo voor ons vandaag, uit één van de donkerste hoofdstukken van de vorige eeuw, een schitterend boek vol schokkende verzen.
REFERENTIE :
Tom Lanoye, Overkant, Moderne verzen uit de Groote Oorlog, Prometheus, Amsterdam, 2004, 100 blz., 25,00 euro, ISBN 90-446-0550-X
Enkele jaren geleden vertaalde en bewerkte Tom Lanoye in Niemands Land, Gedichten uit de Groote Oorlog de meest bekende en aangrijpende gedichten uit de eerste wereldoorlog met o.m. klassiekers van Wilfred Owen, Sigfried Sassoon en John McCrae (In Flanders Fields). Deze nieuwe gedichtenbundel, Overkant, vormt hiervan in heel wat opzichten het volmaakte spiegelbeeld. De prachtige vormgeving werd behouden, waardoor de indruk van een tweeluik ontstaat, en de in het eerste deel uitsluitend Engelstalige dichters, de War Poets, werden opengetrokken tot een internationaal gezelschap uit Frankrijk, Italië, Duitsland, Rusland en Polen.
Ook de vaak gedurfde maar wel heel kenmerkende woordkeuze van Tom Lanoye bij het vertalen en bewerken van deze gedichten bleef behouden. Moeilijk vertaalbare verzen waarvan de originele tekst overigens telkens mee afgedrukt staat, krijgen als de voltreffer van een stuk veldgeschut net die éne rake Vlaamse uitdrukking mee. Ook plaatsnamen en eigennamen worden aangepast zodat ze vertrouwd en nabij klinken. Lanoye slaagt er zo in om de afstand tussen de ervaringen van de eerste moderne oorlogsdichters en ons eigen levensgevoel te verkleinen. (zoals in Bedevaart p. 80: in hinderlaag / in dit ingewand / van puin / heb ik uur na uur / dat karkas van mij / voortgesleept / … / och lanoye toch man / van lasten en van pijn / één illusie volstaat om / u courage te schenken)
Bovendien is er in Overkant nauwelijks nog plaats voor dichters die met woorden het chaotische slagveld trachten te ordenen. Welomschreven gevoelens en samenhangende gedachten over de wereldbrand van 14-18 worden achtergelaten en het grote lijden, de waanzin, lelijkheid en zinloosheid van de oorlog vormen niet meer de voornaamste thema’s. De mens is vervreemd van zijn oorlog. Er zijn geen soldaten meer, maar verlegen mensen die proberen te acteren als soldaten op het internationale strijdtoneel, terwijl ze uiterst efficiënte apparaten van vernietiging bedienen.
In Overkant zijn de dichters dan ook stuk voor stuk naar zichzelf op zoek, in een extreme fysieke nachtmerrie waarin alle houvast verloren is gegaan. Het Ik wordt een openblijvende vraag waar zelfs de grootste woorden geen vat op lijken te hebben.
Ook de schitterende illustraties in deze bundel plooien zich naar deze thematiek. De ingetogen foto’s van oorlogsmonumenten uit Niemands Land, hebben in Overkant plaatsgemaakt voor inktzwarte illustraties en foto’s van groteske of soms zelfs ronduit lachwekkende oorlogsmachinerie, vrijwel steeds geflankeerd door kleine poserende soldaatjes, die stoer in de lens staren, of interesse veinzen.
Ons tijdsgewricht scharniert op de schok van de Eerste Wereldoorlog. De moderniteit breekt aan, ook in de wereldliteratuur en Overkant toont als geen ander deze omslag met een bataljon vreemde vermodderde woorden. Tom Lanoye distilleerde zo voor ons vandaag, uit één van de donkerste hoofdstukken van de vorige eeuw, een schitterend boek vol schokkende verzen.
REFERENTIE :
Tom Lanoye, Overkant, Moderne verzen uit de Groote Oorlog, Prometheus, Amsterdam, 2004, 100 blz., 25,00 euro, ISBN 90-446-0550-X
Reacties